Het kooldioxide gehalte in de atmosfeer stijgt elk jaar (Figuur 1) en de gemiddelde temperatuur stijgt. Emissies van kooldioxide en andere broeikasgassen, zoals waterdamp, methaan, lachgas en gefluorideerde molecules veroorzaken het zogenaamde broeikaseffect wat de reden is voor de globale opwarming. Behalve hogere temperaturen staan ons smeltende gletsjers te wachten, verhoogd zeeniveau, veranderde neerslagpatronen en een verhoogd risico voor ”extreem weer”, zoals bijvoorbeeld overstromingen, droogte, hittegolven en stormen. De mens is de oorzaak van het probleem, door ontbossing, grootschalige veehouderij en het gebruik van fossiele brandstoffen. Volgens het klimaatpanel IPCC van de VN staat ontbossing voor 20% van de kooldioxide-uitstoot wereldwijd, meer dan van alle transport samen. Lees meer in IPCC:s rapport.Het broeikaseffect is een natuurlijk proces waar broeikasgassen in de atmosfeer ervoor zorgen dat een gedeelte van de zonnestraling ”gevangen” wordt in de dampkring. Zonder dat zou de aarde een gemiddelde temperatuur van -18 graden hebben, maar door menselijk toedoen is de balans verstoord en het broeikaseffect zorgt nu voor hogere temperaturen.
Figuur 2: Afwijking van de normale temperatuur in 2015 vergeleken met 1951-1980. Geel-oranje-rood betekent warmer dan gemiddeld en blauw kouder dan gemiddeld. De blauwe vlekken ten zuiden van Groenland en ten noorden van Antarctica komen door het smelten van ijs. (Bron: NASA/NOAA 2016).
Wetenschappers schatten dat het grootste veilige kooldioxidegehalte in de atmosfeer op ongeveer 350 ppm (parts per million) ligt, en misschien zelfs nog lager. Op dit moment (maart 2016) ligt het gehalte echter al op 403.9 ppm (Figuur 1) en het neemt toe met ca. 2-3 ppm per jaar. De gemiddelde temperatuur op de aarde is met ongeveer 1.0°C gestegen sinds het einde van de 19e eeuw. De warmste jaren waren allemaal in de laatste 35 jaar, maar 15 van de 16 warmste jaren waren in deze eeuw. 2015 was het warmste jaar tot nu toe sinds 1880 (Figuur 2). IPCC voorspelt 2-6.4 °C hogere temperatuur in 2100. Het doel is om de temperatuurverhoging te beperken tot 2°C om globale catastrofes te voorkomen. Na de klimaattop in Parijs 2015 werd het temperatuurdoel bijgesteld tot ten hoogste 1.5°C. Dit betekent dat we onmiddellijk moeten beginnen ons energiegebruik te verminderen, ontbossen te stoppen, de degradatie van bosgebieden te stoppen en in het algemeen de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.In een artikel in Nature 2009 stellen Rockström en collega’s grenzen vast voor natuurlijke processen op aarde. Als de grenzen overschreden worden kunnen gevaarlijke, en mogelijk onherroepelijke milieuveranderingen plaatsvinden. Drie van deze grenzen zijn al overschreden, verlies van biodiversiteit, klimaat (kooldioxide gehalte in de atmosfeer) en verder zijn de fosfor- en stikstofkringlopen verstoord door menselijk toedoen. Lees meer in het artikel over de planetaire grenzen.